Чун тăвăрланса килсен куç алăкне яри уçса ирĕк тÿпенелле тинкерес пулать тени пырса çапрĕ Славикăн йывăр шухăшсемпе арпашăнса пĕтнĕ пуçне. Мĕнле çĕнмелле ĕнтĕ халь сан хăватна? 

Тÿлек çанталăкĕ те шкултан таврăнакан ачана пулăшаймарĕ. Кайăксен чÿхенсе тăракан сасси юрă шăрантарнăн мар, темле вĕçсĕр-хĕрсĕр чарăнми симфони евĕр туйăнчĕ. Йывăррăн утса пынă май Славик çав кайăксем çине кăмăлсăррăн пăхса илчĕ. Пăхăсăн, лешсем ăна ăнланаççĕ пек тата — пĕр самант шăпланчĕç. Арçын ачан куçĕнче шевле выляма пикенчĕ. Хăй те сисмерĕ-  иртни унăн асне вăрăнчĕ. 

Сывлăм ÿкнĕ йывăç-курăк çине, илемлĕ те капăр пÿрт тăррисем çине çутă та мăнаçлă хĕвел пайăркисем хаваслăн сапаланчĕç. Тутлăн та ăшшăн хуп турттаракан Славикăн ачаш пичĕ çине те ÿкмесĕр юлмарĕç. Йăл-йăл кулса

сĕртĕнчĕç вĕсем арçын ача питне. Кайăк-кĕшĕк юрри илтĕннипе пĕрлех тĕлĕнмелле ырă шăршă тарăннăн сывлакан сăмсана палкаса кĕчĕ. Çурма уçă чÿречерен вĕçсе кĕнĕ варкăш çилĕ те мăйĕнчен сăр! пырса ачашларĕ. Славик çакна туйса илчĕ тейĕн. Пĕр айккинчен тепĕр айккине вăш-ш! çаврăнса выртрĕ. Тутлă ыйхăпа киленсе тăранман пуль-иç, мăнтарăн ачи. Эх, выртасчĕ те туясчĕ пĕр кана чун каниччен çак телее!

Анчах кил-терĕшри ĕçсем пуррине аса илсен Славикăн çемçе тÿшек çинчен йăпăр-япăр сиксе анма тиврĕ. Сенкер кăвак тĕслĕрех куçне пĕр-иккĕ мăчлаттарса илчĕ, чÿречерен пăхса çĕнĕ куна савăнăçлăн саламларĕ те хăй те сисмесĕр тенĕ пек кил картине чупса тухрĕ.

Çывãрас   умêн  Илюш  пичи  тепêр  хутчен  витене  кêрсе  пãхас  терê. Вãл  паян  ахаль  те  витерен  кêме  пêлмерê. Паян  çеç  пасартан  туяннã  лаша  хãй  патне  туртрê. Çулланã арçын  ут  патне  пычê  те  ун  çине  ытараймасãр  пãхрê. Лешê  хаваспах, куçран  пãхса  тав  тунãн  сêтеклê  утта  пêтêрет. Пãхса  ытармалла  мар! Хãй  питê  самãр. Çилхийê  вара йãлтãртатса, ярãмãн-ярãмãн  силленсе тãрать. Куçêсем  вара! Унта  мêн  чул  ырлãх, мêн  чул  вãрттãнлãх! Епле  илêртеççê  çав  ãшã  куçсем!

    Мêншêн  Илюш  пичи  лаша  туянас  терê-ха? Ара, хальхи  вãхãтра  пêччен  пур  êçе  те пурнãçласа  êлкêрме  май  çук  вêт. Халь  социализм  вãхãтêнчи  пек  мар. Хãвна  мêн  чухлê  çêр  лаптãкê  илес  тетêн, çавãн  чухлê  илме  пулать. Анкартинче  50  сотка, кãмãл тусан  арендãпа  тепêр  50  сотка. Тата  кашни  ял  çыннине  колхоз  çêрне  пайласа  тепêр икê  гектара  яхãн  çêр  лаптãкê  пурри  çинчен  êнентерсе  свидетельствãсем  валеçсе  панã. Вãт  çав  çêре  хуçи  хуть  те  кама: е  колхоза, е  фермерсене  арендãна  пама  пултарать.

     Илюш  пичин  хãйêн   çêр  пайê  çук-ха. Ашшêпе  амãшêн  (йывãр  тãприсем   çãмãл  пулччãр) пур. Çав  çêр  пайêсене  шãпах  хãйне  илесшêн  хыпаланать   Илюш. Çавãнпа лаша  туянчê  те. Êлêк  кашни  арçын  пуçне  5  гектар  çêр  тивнê, êçе  пêтêмпех  алпа, лашапа  тунã. Илюш  пичче  мêнрен  кая? Вãйê  пур-ха. Ачисем  те  килсе  пулãшма  шантараççê. 

Паян пирĕн пата класа природоведени вĕрентме Лилия Владимировна килчĕ. Луиза Петровна чирленĕ терĕç.

-Пĕлетĕр-и, ачасем, эпĕ виç кун каялла çеç Тĕнче уçлăхĕнчи юлташран  электрон почтăпа çыру илтĕм, - терĕ вăл.

-Ну… - хăюсăррăн сăмах хушрĕ сарă çÿçлĕ, хыçалти парта хушшинче ларакан Оля.

Лилия Владимировна ачасене куçран тимлĕн сăнаса пăхрĕ те каласа пама тытăнчĕ:     

-Акă мĕн çырса пĕлтерчĕ мана çĕнĕ тусăм.

Ĕлĕк-авал, пин-пин ĕмĕр каялла Тĕнче уçлăхĕнче пĕлĕтсемпе çăлтăрсемсĕр пуçне нимĕн те пулман. Тачка та тĕттĕм, çутă та сапаланчăк пĕлĕтсем кунĕн-çĕрĕн хуçаланнă, унталла та кунталла тĕлли-паллисĕр шунă, çĕрлесерен çăлтăрсен вăййипе киленнĕ. Çăлтăрсем вара пĕтĕм тĕнчипе сапаланнă. Кашни çăлтăр машин фари евĕр çутатакан темиçешер пин куçсенчен тăнă. Вĕсем каç еннелле пĕрле пухăнса пĕр-пĕринчен хытăрах çутатмалла вылянă. Иккен, çав вăхăтра çăлтăрсен амăшĕ, Ама çăлтăр, Тĕттĕме хирĕç кĕрешнĕ, çавăнпа вăл хăйĕн ачисене йышлă çуратнă тата вĕсене çутă хăвачĕ парнеленĕ. Ара, уçлăха çутă парнелеме, Тĕттĕме çĕнтерме ĕмĕтленнĕ вăл. Ачисем амăшне чун-чĕререн хисепленĕ. Сĕмсĕр Тĕттĕме парăнтарас тĕллевпе унпа пĕрле пĕр шелсĕр çутатнă. Вăй-халĕ пĕтсе çитнĕ çăлтăрсем вара юлашки çутă пайăркисене çутатса çĕре ÿкнĕ. Ахальтен мар паянхи кун çăлтăр ÿкнине курсан: «Манăн çăлтăр тÿпере,»- теççĕ. Çăлтăр ÿкнĕ вăхăтра мĕн çинчен те пулин шухăшлама ĕлкĕрсен, çав ĕмĕт пурнăçланма пултарать тесе ĕненеççĕ çынсем.

-Лилия Владимировна, эпĕ çăлтăр ÿкнине пĕрре анчах курнă,- хăй шухăшне пытармарĕ Якку.

-Ан чăрмантар-ха эсĕ. Лилия Владимировна, çăлтăрĕсем вĕсем пурте ÿксе пĕтме пултараççĕ-шим? - кăсăкланчĕ пурне те пĕлме юратакан Петĕр. 

-Халĕ çук,- кĕске пулчĕ учитель хуравĕ. -Ун чухне вара, Ама Çăлтăрăн та вăйĕсем пĕтеççĕ. Вăл кĕç-вĕç ÿкес пек çÿç пĕрчи çинче тытăнса тăрать. Унăн пепкисем вара уçлăхра пĕччен юлĕç. Вĕсем пулăшу ыйтаççĕ. Мĕнпе пулăшма пултарĕç-ши çăлтăрсене пĕлĕтсем? Тĕрĕс, нимĕнпе те. Тĕттĕме пулăшсан çеç.