Пирĕн пултарулăх - Каталог статей - Нестер Янкас ячĕллĕ пĕрлĕх

Сунарта

Ирхине тӳлеккĕн кӳлĕре
Ишет кайăк кăвакал пĕччен.
Кӳршĕпе ларатпăр хӳтлĕхре, —
Куç илместпĕр хамăр ун çинчен.

«Кӳршĕ ĕнтĕ ку хитрескерне
Перет», — терĕм хыпăнса ӳксе.
Вăркăнтартăм хăмăш хушшине
Самантра чул катăкĕ илсе.

Вăл хăрарĕ. Кӳлĕ леш енне
Кайса ларчĕ — çын курман çĕре.
Пытармасăр хăй тарăхнине
Мана вăрçрĕ кӳршĕ хӳтлĕхре.

Кун пек çын теменччĕ эп кӳрше, —
Шарламарăм — петĕм илтмĕше.

Вокзалта

«Часрах!» — васкатаççĕ. Васкатăп
Хам та. Вăхăт çитнĕ кайма.
Чикан майри: «Юмăç пăхатăп», —
Тесе таçтан тухрĕ ума.

Вун тенкĕ сăмахсăр тыттартăм, —
Унтан утрăм вăрт çаврăнса.
«Старик, тăхта-ха! Ыр хĕрарăм
Тĕлне пул!» — вăл юлчĕ кулса.

Крахмал

Нихăçан манăçмасть. Манăçма

Вырнаçман пуль вăл ман чĕрене.

Юр çине хĕвелпе шуралма

Пир саратчĕ анне çуркунне.

Вăрçă чарăннăччĕ. Хăшĕн,

Сар хуплуллă сĕтелччĕ пӳртре.

Пирĕн çăнăх катки пушăран

Йăванатчĕ ир-каç çенĕкре.

Йăвашлатнă час-час хырăма

Сурчăк е чĕрĕ шыв çăтнипех.

Выçăпа вилесрен хăрама

Чун ним чул та пĕлмен пур пĕрех.

Юр кайсассăн крахмал пуçтарма

Тухнине пĕлсен кӳршĕ ачи

Шăппăн ыйтрĕ манран: «Халь мĕн-ма

Пĕçермеççĕ крахмал икерчи?»

...Саккăр пирĕ манран шуралса

Выртса юлчĕ хĕвел питтинче.

Сĕлкĕш кăмăл алран çавăтса:

«Ан выç, — терĕ, — крахмал пур çинче».

Эй, крахмал! Çак уйра эп тата

Мĕскер тупăп сан пек тутлине?

Урари пур-çук кивĕ атта

Хывса юлчĕ ана каç енне.

Кунĕпе уйра шăмă таран

Шăннипе хуçланмасть чĕркуççи.

Килелле хуллен утрăм çарран, —

Хула усрĕ крахмал хутаççи.

Утас хыççăн утас. Таврана

Тĕттĕм анчĕ. Чун çук ӳкесрен.

Ăнсăртран ăшă кĕчĕ чуна

Юр çине анне сарнă пиртен.

Утмăл урлă та каçрăм çулпа, —

Хăварман асра кун пеккине.

Кӳтсе çитнĕ çара урапа

Ӳкрĕм эп саккăр пирĕ çине.

АППА ТУЙĔНЧЕ. Калав

Яла кӗтӳ иртерех кӗрсе саланчӗ. Элекҫей кӗтӳҫӗ, вӑрӑм пушшине пуҫтарса тытса, уй хапхине хӑнт хупса хӑварчӗ. Ун хыҫҫӑнах хапха патне ача-пӑча чупса пычӗ. Пысӑкраххи ун ҫине хӑпарса та тӑчӗ.

— Килни курӑнмасть-и? — ыйтрӗҫ аялта тӑраканнисем.

Паян пирӗн пата туй килмелле. Аппана илме. Вӑл Ҫеҫмере качча каять.

Кил умне ирех ҫулӑкпа шӑлса тасатрӗҫ. Кил хушшине шыльӑк карта турӗҫ. Тусана вырттарма шыв сапрӗҫ. Хӑрлатса выртакан Хураҫкан хӑй вырӑнне улӑштарма тиврӗ.

Пирӗн тĕле туй куракансем ярмарккӑри пек пуҫтарӑнчӗҫ. Хамӑр ялсем анчах мар, кӳршӗллӗ ялсенчен те килнӗ.

— Килеҫҫӗ! Килеҫҫӗ! — пӗлтерчӗ тахӑшӗ.

Пурте кӑшӑл хускалчӗҫ.

Ҫуллахи кун тӑршшӗ вӑрӑм. Тӗттӗмлениччен туй кайма та хатӗрленчӗ. Ял каччисем чупкалама пуҫларӗҫ, пӗр ҫӗре пуҫтарӑнса тӑрса темӗн пӑшӑлтатрӗҫ.

— Алӑка кайса ҫыхмалла! Чертвӗртсӗр хӗре парса ямастпӑр! — хыттӑнах каларӗ Маркку Михалӗ.

Кӗҫех аппана лартнӑ ҫӑмӑл машина кил умӗнчен тапранчӗ. Ӑна ҫавӑнтах ял каччисем сырса илчӗҫ. Кошкин Витти хут купӑсне тӑсса ячӗ, теприсем карталанса ташлама тытӑнчӗҫ. Хӑйсем: "Четвӗрт! Четвӗрт!" —тесе кӑшкӑраҫҫӗ.

Ҫӑмӑл машина ҫапла уй хапхинелле куҫнӑҫемӗн куҫса пычӗ. Хыҫалти машина ещӗкӗнче ларса пыракан уҫӑ саслӑ туй арӑмӗсем янраттарса юрлаҫҫӗ.

Ҫеҫмер енчен тул ҫутлать, — Карай енчен каҫ пулать...

Уй хапхине ҫитес чух аппана лартнӑ машинӑна виҫ-тӑватӑ ҫамрӑк хыҫалтан ҫӗклерӗҫ. Ураписем ҫаврӑнаҫҫӗ — малалла каяймасть. Ыттисем, хут купӑс ҫеммипе ташласа ҫаплах: "Четвӗрт! Четвӗрт!" — теҫҫӗ.

Ҫӑмӑл машинӑран, умне тулли четвӗрт тытса, манӑн йысна тухрӗ. Уй хапхи кӑмӑллӑн уҫӑлса кайрӗ.

Василий Гаврилович

Ялти фельдшерпа акушер пункчĕпе çыхăнтарнă вăл ĕçне. Кунта 40 çул ытла вăй хунă. Профессине Канашри фельдшерсем вĕрентсе хатĕрлекен курсра вĕренсе илнĕ.
— Мана пурнăç Чукоткăна та илсе çитерчĕ. Мĕн пурĕ 5 çул пултăм. 1954 çулта вара салтак ячĕ тухрĕ. 1957 çулта тăван кĕтесе таврăнтăм. Тепĕр икĕ çултан авлантăм, — сăмаха сыпăнтарчĕ 79 çулхи Василий Гаврилович. — Чун савнине Еншик Чуллăран тупрăм.
Унăн чун савнийĕ Зоя Васильевна. Вăл фельдшерпа акушер пунктĕнче — санитаркăра, В. Гаврилов фельдшерта тăрăшнă.
— Хăвăр ĕмĕрте çынсен сывлăхне сыхлас çĕре чылай тÿпе хывнă ĕнтĕ? Ун чухне çулĕ те пулман Санькассине. Тен, транспорчĕ те тивĕçеймен… — ыйтуллăн пăхрăм ветерана. — Ачасем те çураттармалла пулнă тата…
— Тĕрĕсех. Телефонĕ те пулман. Ачасем çураттармалла тенĕрен манăн ĕçре те тĕл пулнă ун пек тĕслĕхсем. Алăка кĕле хуман… Пĕррехинче киле килчĕ арçын. Арăмĕн çăмăлланмалла. Килтех çăмăллантартăм вара. Кайран Красноармейскине леçмелле пулчĕ, — аса илчĕ В. Гаврилов. — Тепрехинче хам мунча кĕнĕ чухне те чĕнсе илчĕç.
Килте иккĕнех Гавриловсем. Клуб урамĕнче вырнаçнă вĕсен килĕ. Иккĕшĕ пĕр ывăл та виçĕ хĕр çуратса ÿстернĕ. Çичĕ мăнук Гавриловсен.