Сурăх тирĕнчен çĕлетнĕ çĕлĕкне Хĕлимун çамки çине пусарарах лартнă. Хăлхине салтса антарман пулин те, капла ăшăрах. Раштав сивви, çилĕ хăть ытлашши хуçаланаймасть пулин те, ытлашши пăркăчлаймасть арçынна. Ял çине, пусма картлашкисем евĕр, кăвак çут улăхса хăпарсанах урасем çинче Хĕлимун. Ватă çыннăн ыйхи кĕске çав. Хăть çитмĕл çул çине капашать пулсан та, аптрамасть-ха вăл. Шăмшакĕ çăмăл, чусынккă тăхăннă урисене çăмăллăн яра-яра пусать. Кĕçĕр çĕрĕпех юр канăçсăрлантарчĕ тата. Пĕтĕм кил-çурта, хуралтăсене ахах, мерчен пĕрчисем хупларĕç. Çавăнпа та иртерех ĕç-пуçа тытăнчĕ кил хуçи. Йывăç кĕреçе тытнăскер çурт таврашне, кил картине юр кĕрчĕсенчен тасатрĕ. Кил умне те, чĕркуççи таранах ашса, пăштик-пăштик! сывласах йĕркене кĕртрĕ. — Хĕлимун, Хĕлимкка, ясар куçĕсене тăруках мăчлаттарчĕ калитке умне тухнă Хреççи. — Манăн кил умĕ те пулăшу кĕтет... Лутрарах çан-çурăмлă, пит çăмартисем ăмăртмаллах пăт! путакан хĕрарăма куç хывнă-ха кỹрши. Пĕррехинче мунчара çурăмне те тикĕслесе янăччĕ. Курăс мунчалапах, супăньпе кăпăклантарсах ĕнтĕ, ырлăх кỹнĕччĕ. Тепрехинче тата, така пусса тирпейленĕ хыççăн, эх, çав хаяр шĕвеке, Хреççине сĕтел хушшинче тутинчен чуптуса та илнĕччĕ. Юрать-ха ку хыпар Варуççи хăлхине çитмен... Унсăрăн тĕк тăкма хатĕрленнĕ автан евĕр, самаях тĕк-çăмне вĕçтеретчĕ пулĕ арăмĕ. — Хĕлимун, Хĕлимчик... — сылтăм аллисене çил арман çунаттисем пекех çавăрттарчĕ Хреççи. — Ман пата юр уçма, вперед! Ачисем ỹссе çитĕннĕ, çын пулнă ĕнтĕ Хĕлимунăн. Ашшĕ килĕнче тĕтĕм-çулăм сỹнтермен. — Паян пĕр пăта çапмасан, ыран вара вуншар пăта çапма тивет, — хаштах сывлать арçын. — Чăн-чăн арçын пулмалла. — Чăн-чăн арçын пулмалла тенине ытахальтен каламасть вăл. Çавна ĕçĕпе те çирĕплетет, паллах... Пĕччен пурăнакан, качча тухман хĕрарăма алăран вĕçертесшĕн мар-мĕн... Ун патне çăмăллăнах çыпçăнать. — Çурăмне çунă, такине пусса тирпейленĕ... Халь, арăм çуккипе усă курса, Хреççи килне кĕрсе çаврăнса тухмаллах. Юрне те хырса парăпăр, кăмăл тăвăпăр, — пуçра шухăш çуралчĕ Хĕлимунăн. — Куç курать те алă тăвать... Лутрарах çан-çурăмлă хĕрарăмпа хăвăртах пĕр сак çине вырнаçрĕ Хĕлимун. Автан çулталăкĕ çывхарса килет тенĕн, ай-вай, ку-ка-ре-ку тукмакĕсем, газ кăмакинче ăшаланнăскерсем, пỹрт-çуртра техĕмлĕ шăршă сарнă. — Пĕрер стакан пыл сăри, Хĕлимухха...Тĕл пулнă ятпа хаклă ентешĕм, юратăвăм! — чăпăрт! чуптурĕ арçынна пĕчĕкрех хĕрарăм. — Раштав сивви пире нипочем! — Çуралнă кун ячĕпе кĕпе... Мана килĕшекен кĕлетке-çурăма, кĕпе... — иккĕмĕш стакана алă ытамне çаклатиччен килне чупса кайса килчĕ сăн-питне палан тĕсĕ çапнă арçын. — Çулталăкра пĕрре çаврăнакан уяв вĕт... Кĕпи чăнах та капăр. Чечеклĕ, унăн илемĕ чуна тыткăнлать, кĕлетке-çурăма та туххăмрах çамрăклăх сăн-сăпатне парнелет. Хакĕ-шывĕ те йỹнех мар çав... Тĕрĕссипе, кĕпине мăшăрĕ валли илнĕччĕ. Ара, унăн çуралнă кунĕ Автан çулĕнчи кăрлач уйăхĕпе сыпăнать-çке. Район центрĕнчи “Инесса” лавккара туяннă Хĕлимун хăтлă парнене. Арçынăн çемçе кăмăлĕ... Халь çав кĕпе, икĕ пин тенкĕ патне тăраканскер, лутра Хреççи çан-çурăмĕнче вырăн тупрĕ. Виççĕмĕш стакана, Турă калашле виççĕмĕшне, сарлака тути патне çывхартнăччĕ Хĕлимун... Алăка шак! шак! шаккарĕç... — Эпĕ-ха ку, Сухви почтальонка... Çĕнĕ çул умĕн ватлăх укçине парасшăн. Илме хатĕрех пуль... — хĕвел шевли евĕр йăл! кулăпа çиçекен Варуççи çине ăмсанса пăхрĕ хĕрарăм. — Вăт, ку кĕпепе чăннипех те патша майри пек ларатăн эсĕ Хреççи. Хамăр çын, лайăх çын тесе, шалт! çеç йăвантарчĕç тутлă сăрана. Алăкра каллех сасă пулчĕ. Йывăç пỹртре çитмĕлелле çывхаракан, туллирех сăн-питлĕ хĕрарăм курăнчĕ. Хĕлимун арăмĕ Варуççи иккен... Сĕтел кукринче, икĕ хĕрарăм хушшинче ыталанса ларакан Хĕлимуна асăрхасан тăруках чышкисене чăмăртарĕ Варуççи...

Кỹлĕ ялĕ — Кỹлхĕрри Карай:

Питĕ ырă, пурăнма та — рай.

Каласассăн чăвашла сăмах:

Савнă енĕм — чăннипех çăтмах!

Малашне те пирĕн Кỹлхĕрри

Юмахри пек капăр пултăр-и!

Пĕр çемье пекех тăван-пĕтен.

Уявра, ав, авăнать сĕтел...

Хăнана килсен хăта-тăхлач —

Йышпала хитре юрлаç-ташлаç!

Малашне те пирĕн Кỹлхĕрри

Пуринчен те туслă пултăр-и!

Ĕçлĕ халăх эпĕр ĕлĕкрен —

Пурнăçа çĕнетрĕмĕр тĕпрен.

Çавăнпах-ши кулленех туян:

Кĕрекемĕр пуянтан пуян!

Малашне те пирĕн Кỹлхĕрри

Таврара чи чаплă пултăр-и!

"Тимĕр тылă", "Тăлăх арăм" —

Пур пеккинех асăнмарăм,

Калăпланă Кĕçтенкки,

Çамрăк, яш чăваш каччи.

Шухăшăма пĕлтересшĕн

(Чăннине сиртен кĕтес-ши?):

Иванов — Чăваш патши,

Чăваш чĕлхин тĕп тĕшши.

Пурах "Нарспин" пархатарĕ,

Кам халь калама пултарĕ:

Миçе хут çак кĕнеке

Хальччен тухрĕ ирĕке?

Илемленчĕ вăл, çĕнелчĕ,

Вутлă çулăмпа хĕмленчĕ.

Халь вулаççĕ тĕнчипех

Хăйсен тăван чĕлхипе.

"Нарспи" вилĕмсĕр тееççĕ,

Çут кун-çулĕн пулмĕ вĕçĕ, —

Пурнăçа вăл вĕрентет

Нарспипеле Сетнертен.

Вăхăтлăх, чăнах, пуянлăх,

Шăпапа утмасть вăл танлăн.

Çынлăх — пурнăç тымарри,

Чун çуначĕ, чун варри.

Ачаран Кĕçтенкки сиснĕ —

Чăваш ĕçпеле вăл пиçнĕ.

Ăсран та нихçан юлман,

Ĕлĕк, шел, шкулсем пулман.

Чирпе чăваш асапланнă,

(Леш тĕнчене хăй ăсаннă

Вăй питти, яш каччăллах,

Саманан тертне пула).

Ытарми шевли çĕн ирĕн,

Пусмăра çĕнтерчĕ вирлĕн.

Çиçĕм евĕр çуталса

Тĕпрен ячĕ çунтарса.

Тĕттĕмлĕх çумран çухалчĕ —

Чăваш классикĕ пур халĕ.

Мăшкăлаймĕç чăвашран —

Тĕнчепе паян вăл тан.

Итлĕрсем мана, тархасшăн,

Эп те çирĕппĕн каласшăн:

"Кĕçтенкки вăл, чăн-чăнах,

Ертỹçĕ те патриарх".

Иксĕлми ун чун кăварĕ,

Тарăн йĕр пирте хăварчĕ.

Вăл ялан хĕмпе çунать,

Яшсене парса çунат.

PS.

Манар мар Иванова,

Тивĕç вăл юратăва.

Мухтанса ĕç-хĕлĕпе

Утар малаш çулĕпе.

Вăл пулнишĕн чăвашра,

Савнă, тăван çĕршывра.

Чунăм ыйтать ыр сăмах,

Турри чыслăн Тав тума!

Такăр мар вăл нихçан вăрçă çулĕ —

Чĕтренет, хумханать тинĕс пек.

Кашни çынăн куçра куççỹль тулĕ,

Мĕн пулса иртнине курнипе.

Х/ю:

Пурнăç хакĕ шутра вăл пулман —

Кĕç пултарнă салтак çухалма.

Вилĕм пынă ялан юнашар,

Чунсенче хыптарса хĕм пушар.

Нимĕç танкĕ шăвать шăлтăр-шалтăр,

Айĕнче таптанать çĕр-анне.

Хуçăлать яштак хыр шăтăр-шатăр,

Сирпĕнет вутлă хĕм пур енне.

Лăпкă мар чун-чĕрийĕ аттемĕн,

Хурçă утăн айне ыткăнать.

Чĕр юнпа хулпуççийĕ йĕпеннĕ,

Пурпĕрех вăл гранат ывăтать...

Çук атте, тĕнчере тек пурнаймĕ,

Илчĕ çĕр ăна хăй ытамне.

Асăмра çут сăнарĕ упранĕ,

Нихăçан та эп ямăп ятне.

(Çĕнĕ Выççăлккă ялĕ 125 çул тултарнă май)

Шăнкăр-шăнкăр Ункă шывĕ

Шăрантарать юррине.

Кунта пĕчĕк ман çĕршывăм

Епле манăн ырлăхне?

Тăван ялăм — чун ăшшийĕ

Илĕртсессĕн те кĕтрет.

Çут ачалăхăм ĕшнийĕ

Ытамне ялан кĕтет.

Умăмра, ак, ешĕл улăх

Асăмран тухмасть утçи.

Çырмара тытатпăр пулă

Ăнăçу парсам, ăш çил.

Çичĕ тĕслĕ асаматăн

Кур, пит вăрăм кĕперри.

Пĕр хĕрри кунта пулсассăн

Ăçта выртрĕ-ши тепри?

Асамлать тăван уй-хирĕм,

Тăри юрлать каçăхса.

Чунĕ ирĕклĕ яш-хĕрĕн

Пурăннă чух савăнса.

Вырăнта тăмасть-çке яшлăх

Вĕçĕм таçталла васкать.

Çухалмарĕ, тав, яланлăх,

Чĕрере халь упранать.

Пур ялта полковник, летчик...

Ялăм паллă хулара.

Хутлă керменсем çĕкленчĕç,

Курăнаççĕ катаран.

Урампа иртсе пыратăп

Чун-чĕре вылять сиксе.

Çĕкленет вăй-хал, туятăп, —

Кĕç хăпарăттăм вĕçсе!

Ах, епле сăмах тупам-ши

Сана, ялăм, тав тума?

Юрă мухтаса юрлам-ши

Пуç тайса ял-йышăма?

Ĕмĕр-ĕмĕр ялăм пурăн,

Чечеклен те аталан.

Илемли тек çук та вырăн

Шанăç эс паран ялан.

Çирĕп никĕс эсĕ пирĕн

Кашнине пиллен çунат.

Сывлăш пек пурне те кирлĕ

Чĕрере хушан хăват!