— Ĕç усала сирет тата чăваш халăхĕ ĕçе хисеплени — ытла та тĕлĕнмелле кăсăклă. Ĕçлесе эпир ĕçе вĕренетпĕр. Ĕçре кăна çĕнни тупăнса пырать. Хăрамалла мар çеç — куç хăрать те алă тăвать. Хăраман çын кăна вара яланах çĕннине шырать, — хăюллăнах çирĕплетсе калатчĕ Чăваш халăх художникĕ.
Ашшĕпе амăшне яланах ырăпа аса илетчĕ. Вĕсем ачисене ĕçе явăçтарнишĕн ырлатчĕ. 4 ывăлпа 6 хĕре ура çине тăратса пурнăç çулĕ çине тухма пулăшнишĕн мăнаçланатчĕ. Вĕсенчен улттăшĕ аслă пĕлÿллĕ, тăваттăшĕ хăйсене кăмăла каякан ĕç тупма пултарнă. Асли, Сенти, авиатор.
— Хăçан выртса канма ĕлкĕрнĕ-ши вĕсем? Хăш вăхăтра? Пăхатăн: атте хăйĕн ĕç сĕтелĕ хушшинче ларать, тимлесех тем çырать, аннен аллинче — алсиш-чăлха, çĕвĕ йĕппи. Тепре пăхнă çĕре кухньăра кăштăртатать: пысăк çемье валли апат хатĕрлет ĕнтĕ, — тетчĕ.
Тбилисири ÿнер академийĕнчен вĕренсе тухсан (1964 ç.) хаклă ентешĕмĕр Чăваш АССР Министрсен Совечĕ çумĕнчи пичет ĕçĕсен Управленийĕ йыхравĕпе Шупашкара таврăнать. Тÿрех икĕ ĕçе кÿлĕнет. Пĕри — кĕнеке графикинче (сăрламасăр ÿкермелли ăсталăх), тепри — сăрă çыравĕнче (живопись). Кĕнеке графикипе промграфика тивĕçлĕ шайра марри пăшăрхантаратчĕ ăна.
— Пĕтĕм чун-чĕре хăвачĕпе кĕнеке илемлетес ĕçе кÿлĕнтĕм. Пирĕн кĕнекесем Пĕтĕм Раççейри кĕнеке куравĕсене хутшăнма, преми-дипломсем илсе тăма тытăнчĕç, — тетчĕ. — Тата Чăваш халăх поэчĕ К. Иванов çуралнă кун тĕлне тимĕр укçа хатĕрлерĕм. Укçа-тенкĕ хатĕрлекенсем Раççейре пĕтĕмпе те улттăн кăна, эпĕ çиччĕмĕш пултăм.
Кунсăр пуçне ентеш тĕрлĕрен медальсем, сувенирлă паллăсем, Чăваш халăх депутачĕсен, тава тивĕçлĕ ĕçченĕсен, лауреатсен кăкăр çине çакмалли знакĕсене ăсталанă, Шуршăлти А. Николаев космонавтăн бюсчĕ умĕнчи картана шăратса кăларнă. Чăваш Республики 70 çул тултарнине халалласа сĕтел çи медаль тунă. Кам вĕрентнĕ? Хăй вĕреннĕ.
— Шупашкар хулин тĕп художникĕнче ĕçленĕ чух хулана чăваш сăнне парас тĕллевпе нумай тăрăшрăм. Эпĕ ĕçлеме пуçланă чухне хула урамĕнче чăваш эрешĕн тĕсĕ те пулман. Халĕ кĕпер карлăкĕсем епле илем кÿреççĕ. Гагарин кĕперĕн карлăкĕ манăн. Чи хитре кĕпер, — тетчĕ Шупашкар хулин Хисеплĕ гражданинĕ. — Чăваш тĕрри, унăн кашни эрешĕ чăн-чăн искусство, ĕмĕр вилĕмсĕр ÿнер. Вăл Чăваш тĕнчине пĕтĕм çут тĕнчепе çыхăнтарса тăрать.
Çапла шутлатăп: чăвашлăхшăн, чăнахах та, мĕн тери çунса пурăннă Этем пулнă иккен Элли Михайлович.
Пирвайхи хут Шупашкарта мозаика, чеканка ĕçĕсем курăнма, хула урамĕсене сăн пама тытăннă. Çак ĕçе пуçараканĕ — Элли Михайлович Юрьевах. Анлă енлĕ (пултарулăх пирки сăмахăм) çын пулнă вăл.
Чăвашлăх вăл — нумай тĕслĕ, нумай енлĕ япала. Тĕнче те нумай тĕслĕ, унта та хура е шурă çеç мар тата ытти тĕссем те пур. Кашни тĕсĕн хăйĕн тата миçе тĕс ? Кăвак, шупка-кăвак, кĕрен-кăвак, симĕс-кăвак, хура-кăвак. Сенкер, сенкер-кăвак, çутă кăвак, тĕттĕм кăвак…
Пирĕн асаннесем çав тĕссемпе кĕпе-тумĕсене, хушпу, масмак, сурпан, тĕрĕ эрешĕсем тунă чухне пĕлсе усă курнă вĕт. Мĕнле илемлĕ чăваш тумĕ?! Ытармалла мар.
Чăваш культурине аталантарас, ытти халăхсен культурин шайне лартас тесе Э. Юрьев сахал мар вăй хунă. Республика пуçлăхĕсене ĕнентерме пултарнă. Кремль таранах çитнĕ. Тĕпчев ĕçĕсем, библиотекăсем тăрăх çÿресси, çĕрĕ-çĕрĕпе вуласси, кирлĕ кĕнекесене палланă ÿнерçĕсенчен шыраса тупасси тĕп тĕллевĕ пулнине ĕнентеретчĕ.
Э. Юрьев ыттисене анлă çул çине тухма сахал мар пулăшнă.
— Н. Г. Егоров (Çырмапуç Карай) И. Я. Яковлев ячĕллĕ педуниверситетри художествопа графика факультечĕн доценчĕ, ЧР тава тивĕçлĕ художникĕ, А. Трофимов профессор (Чăваш патшалăх гуманитари наукисен институчĕн директорĕ пулнă, Чăваш наци ÿнер академийĕн академикĕ) тата ыт. те — манăн студентсем пулнă вĕт, — тетчĕ вăл.
Чăваш ачисемшĕн те сахал мар пуçа ватнă, чуна ыраттарнă.
— Хамра ирĕк пулнă пулсан, эпĕ чăваш ачисене çулсеренех пĕр 5 çула тĕнче тăрăх сапалăттăм. Ан тив, курса, пăхса вĕренсе килччĕр те кайран çанă тавăрсах тарласа ĕçлеччĕр, — тесе сăмахлатчĕ.
Шутлатăн та тĕлĕнетĕн: ăçтан ĕлкĕрнĕ пĕр çыннах, ăçтан вăй-хал та хавхалану тупнă çавăн чухлĕ, тĕнче шайлĕ ĕç тумашкăн? Профессиллĕ пысăк ăсталăх, ювелирла техника, типтерлĕх — акă мĕн палăрать унăн ĕçĕсенче. Живопись, графика, шрифт, эреш ăсталăхĕсем, геральдика (герб-элем), медаль-укçа-знаксем, вексиллографи (ялав), фотографика, дизайн искусствине аталантарассишĕн пĕтĕм вăй-халне, пĕлĕвне панă Элли Михайлович. Ĕçре пĕлсе усă курнă вĕсемпе. Вырăнлă. Халăха килĕшÿллĕ, юрăхлă ĕç тунă.
Ю.Дубров, Элли Юрьев ячĕллĕ музей директорĕ
