Паян - Çимĕк. Мăнкун иртсен çиччĕмĕш эрнере чăвашсем Çимĕк кунне уявлаççĕ. Вăл вилнĕ тăвансене, хурăнташсене асăнмалли кун. Христиансен Троица ятлă уявĕпе пĕр килет.
Çимĕк ыран тенĕ чухне хĕрарăмсем вăрмана кайса эмел курăкĕсемпе йывăç тураттисене пуçтарса килнĕ. Чÿрече умне, алăк, хапха патне тирсе тухнă. Ытларах пилеш тураттипе усă курнă. Мĕншĕн тесен ĕлĕкех çапла каланă: пилеш усал вăйсене сирсе ярать, пÿрт-çурт патĕнчен хăвалать тенĕ. Чăвашсем ку йăлана пăхăннине паян та курма пулать. Çимĕк кунĕсенче пилеш тураттисемпе илемлетнĕ ялти çуртсене асăрханах ĕнтĕ эсир.
Тĕрлĕ йывăç пуххинчен хатĕрленĕ милĕкпе чун каниччен çапăнса, эмел курăкĕсен шывĕпе тасалса çăвăннă хыççăн, шап-шур çĕн кĕпе тăхăнса кĕтсе илеççĕ Çимĕк уявне чăвашсем. Вилнисене асăнмалли кунра: юхтармалли икерчĕ, кукăль-пÿремеч тата ытти тутлă çимĕç пĕçерсе хатĕрлеççĕ. Килте ваттисене асăнсан, пурте (масар) çăва çине каяççĕ. Унта çитсен вил тăпри çумнерех çивитти сарса хурса, пĕрле илсе килнĕ çимĕçсене лартса тухаççĕ те пур тăвансене вилнисене асăнса хатĕрленĕ апат-çимĕçпе сăйлаççĕ. Мĕн тăвăн, пурнăçăн хăйĕн йĕрки. Эпир чи çывăх, чи хаклă çынсене, тăвансене те çухататпăр. Çапах пурăнаканнин малаллах пурăнмалла. Вилнисене асра тытни, асăнни, вĕсен вил тăприйĕсене тирпейлесе тăни эпир вĕсене хисеплени çинчен калать. Çак сăваплă йăла-йĕрке мĕн авалтанах пырать.
Эпир пиртен вăхăтсăр уйрăлса кайнисене асăнма çимĕк умĕнхи шăматкун масар çине каятпăр. Çавна май вил тăприсене маларах тирпейлесси те йăлана кĕнĕ. Аякран килнисем вара çимĕк кун тирпейлеççĕ, чечексем лартаççĕ, сăрлаççĕ, илемлетеççĕ. Ырă пулăм ку. Йăх-несĕлĕсене еплерех хисепленине шăп та лăп çав кунсенче аван куратпăр. Ăнланмалла калас-тăк, çын вил тăприйĕ - тăвансен сăн-сăпачĕ.
Çыпăçтарнисем: |